Kendi evde kayıt stüdyonuzu kurmak istiyorsunuz ancak nereden başlayacağınızı bilmiyor musunuz? Akustikten doğru ekipman seçimine kadar ihtiyacınız olan tüm bilgileri bu yazımızda bulabilirsiniz.

Eskiden evde kayıt almak çok kapsamlı bir işlem değildi. 8 kanallı miks konsolu ve birkaç tane efekt preamfisinden daha gelişmiş bir ev stüdyosu kurmak zordu. Şimdi ise teknolojideki gelişmeler bu durumu değiştirdi. Artık daha güçlü bilgisayarlar ve dijital ses işleme yazılımları (DAW: Digital Audio Workstation) ile neredeyse sınırsız kanal sayısına ve efekte erişebilir, profesyonel stüdyolarla yarışabilecek kayıtlar alabilirsiniz.

Evde Stüdyo İçin Alan Oluşturma

İlk başta yapmanız gereken şey, evinizde stüdyonuzu nereye kuracağınızı belirlemektir. Evinizdeki boş bir oda veya bodrum katında ayrılacak bir alanda ideal ev stüdyonuzu kurabilirsiniz. Eğer bu alanı bulduysanız yapmanız gereken sıradaki şey akustik köpük ve diğer ses emici malzemelerle alanı düzenlemektir. Kayıt bir sanatsa, akustik de bilimdir.

Alanınızın akustik olarak nötr olması gerekmektedir; yani odanızda dalga yansımaları gibi kayıt ve miks aşamasında duyumu zorlaştıracak etkenler olmamalıdır. Yüzer plaklar üzerinde kurulmuş profesyonel stüdyolar, akustik mimarlar tarafından düzenlenir ve maliyetleri yüz binlerce lirayı aşar ancak bu durum, ev stüdyosunda düzgün akustik düzenleme yapılamayacağı anlamına gelmez.

Ev stüdyonuzun akustiğini iyileştirmek için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilirsiniz:

-Ahşap zemini tamamen veya bölgesel olarak halıyla kaplayın.

-Camlarınızın kumaş malzemeyle kaplı olduğundan emin olun. Malzeme ne kadar ağırsa o kadar iyi sonuç alırsınız.

-Dikdörtgen bir oda ile kare oda arasında bir seçim yapmanız gerekirse, dikdörtgen odayı seçin. Kare odalar “Standing Wave” sorununa yol açmaya daha meyillidir.

-Bazı profesyoneller miks alanının odanın en dip kısmına, kayıt alanının da farklı bir alana kurulması gerektiğini savunur. Buna “Live-End/Dead-End Arrangement” denir.

-Eğer kalıcı olarak kullanacağınız bir alandaysanız akustik sünger/köpük kullanabilirsiniz. Akustik malzemenin kolayca bulunabilir olmasına ve profesyonel (yanıcı olmayan) tip olmasına dikkat edin.

-Deney yapın: kitaplıktaki kitaplar, yer yastıkları ve fazla yastıklı sandalyeler gibi cisimler istenmeyen frekansları kesmenize yardımcı olabilir. 

Unutmayın: Odanızı tamamen ses geçirmez yapmanız mümkün değildir. Ses kapılardan, pencerelerden, tavan ve zeminden kolayca iletilebilir. Eğer stüdyonuzu en üst kata kurabilecek imkana sahipseniz yine de yanda veya alt kattaki insanları göz önünde bulundurmalısınız.

Bir insana müzik olarak gelen, başka bir insana gürültü olarak gelebilir. Bu nedenle stüdyo monitörlerinizle dinleme yaparken ses seviyelerinizi kontrol edin ve kayıt alanınız dışında çıkan sesi dinleyin. Eğer duyabiliyorsanız; üst, alt ve yan komşularınız ve aileniz de o sesi duyabilir. Belirli saatlerde kulaklık kullanarak çalışın.

Doğru Bilgisayar Seçimi

Mac ile PC cihazları karşılaştırmak bu konuda yanlış olacaktır. Bu tercih tamamen sizin rahat kullandığınız işletim sistemine bağlıdır. İki işletim sistemine sahip bilgisayarlar, yükseltmeye ihtiyaç duymadan müzik prodüksiyonu amacıyla kullanılabilecek seviyede RAM ve hard disk kapasitesine sahiptir. Eğer düşük bütçeyle bilgisayar alacaksanız, RAM’den feragat ederek depolama alanını yüksek seçmeyin. Daha fazla RAM’ sahip bilgisayarlar ile çok sayıda eklenti çalıştırabilirsiniz. Bilgisayarınızdaki depolama alanını doldursanız da büyük boyutlu projelerinizi her zaman harici bir diske taşıyabilirsiniz.

Çoğu kullanıcı dizüstü bilgisayarları kullanım kolaylığı ve taşınabilir yapısından dolayı tercih eder. İkinci bir monitör ve harici klavye/Mouse bağlayarak çalışma alanınızı iyileştirebilirsiniz.

Dijital Ses İşleme Yazılımları (DAW)

Dijital ses işleme yazılımları (DAW: Digital Audio Workstation), ses kaydetmek, düzenlemek ve dijital ses sinyali oynatmak için tasarlanmış yazılımlardır. DAW’ların önemli özelliklerinden biri, ofis yazılımlarının harfleri işlediği gibi kaydedilmiş sesleri özgürce manipüle etme imkânı tanımasıdır.

DAW’lar ile ses kaydedebilir, MIDI sinyaller yakalayabilir, ses veya MIDI sekanslarını kesme, kopyalama ve yapıştırma, tempo değiştirme, Pitch değiştirme, ses efekti uygulama, Loop kullanma, sanal enstrüman ve Sampler kullanma, Mixing, Mastering gibi birçok fonksiyon gerçekleştirebilirsiniz.

DAW’ların piyasada çok sayıda çeşidi bulunmaktadır. Sağlam ve alışılmış arayüze sahip Apple Logic Pro ve Pro Tools en yaygın DAW’lar arasında yer alır. Klasikleşmiş Steinberg Cubase yazılımı Mac ve Windows işletim sistemlerinde kullanılabilir. Daha az yaygın olan seçenekler arasında Ableton Live, Propellerhead Reason ve FL Studio bulunmaktadır.

Ses Kartı

Ses kartı, analog sinyali dijital sinyale dönüştüren ve çoğu bilgisayarda bulunan bir donanımdır. Ses kartı, kayıt yazılımının bilgisayardaki sesi işlemesini sağlarken hoparlörlere çıkış sinyali verir.

Çoğu bilgisayar standart 1/4” Jack veya XLR girişine sahip değildir, yani eğer mikrofon ve enstrüman ile kullanabileceğiniz birden fazla giriş istiyorsanız bir ses kartına ihtiyacınız olacak. Bu aşamadan sonra her şey birbiriyle alakalı olacağından ses kartınızı özel ihtiyaçlarınıza göre seçmeniz gerekir. Focusrite, Universal Audio, Steinberg, Audient gibi markalar ev ortamında kullanıma elverişli ses kartı modellerine sahiptir.

Eğer uzun süre yükseltmeye gerek kalmadan kullanacağınız bir ses kartı istiyorsanız, çoğu yeni bilgisayarda standart bağlantı noktası haline gelen Thunderbolt veya USB-C bağlantısı olan bir ses kartı seçmelisiniz.

Hem evde hem de sahada kayıt almak istiyorsanız, taşınabilir bir ses kartı tercih etmelisiniz. Yerleşik sinyal işleme ön ayarı seçenekleri sunmalarının yanı sıra bu cihazlar harici güç kaynağına ihtiyaç duymadan çalışabilirler, böylece bu cihazlarla dizüstü bilgisayarınızı kurabildiğiniz her yerde kayıt alabilirsiniz. Bu ses kartlarının çoğu condenser mikrofonları çalıştırmak için gereken Phantom güç özelliğine sahiptir ve kulaklık çıkışlarıyla gecikmesiz dinleme yapmanıza olanak sağlar.

Mikrofon

Eğer vokal ve enstrüman kaydedecek veya kendi Samplelarınızı oluşturmak istiyorsanız, kaliteli bir mikrofon edinmelisiniz. Bu aşamada seçimlerinizi ne kaydedeceğinize ve ne kadar bütçeniz olduğuna göre belirlemeniz gerekecektir.

Yüksek seviye condenser mikrofonlar genellikle stüdyo uygulamalarında kullanılır ve çok yüksek fiyatlara sahiptir. Ancak Shure SM58 (vokal) ve SM57 (enstrüman) gibi sağlam ve uygun fiyatlı dinamik mikrofonlar ile ev stüdyonuzda yüksek kaliteli kayıtlar alabilirsiniz. Eğer bütçeniz biraz daha fazlaysa, kayıtlarınıza daha temiz ve güçlü ses katacak condenser mikrofonları tercih edebilirsiniz.

Eğer başlangıçta ses kartına bütçe ayıramıyorsanız ve sahada kayıt yapmak isityorsanız, USB mikrofonlar doğru seçim olacaktır. Bu mikrofonlar ses kartına gerek olmadan tek USB bağlantısıyla profesyonel ses kalitesi sağlar. Bazı modellerde de-essing, Low Cut ve Compressor gibi yerleşik ses işleme özellikleri bulunur. Bu özellikler, kayıt sonrası ses işleme sırasında zaman kazandırır ve ekstra eklenti maliyetlerini ortadan kaldırır.

Unutmayın: Eğer mikrofon seçiminde başlangıçta odak noktanız çok yönlülük olursa, vokal veya enstrüman fark etmeden çoğu kayıt işlemini gerçekleştirebilirsiniz. Sonrasında ise eğer gerekirse özel kayıtlara göre mikrofonlar satın alabilirsiniz.

Ev Stüdyolarında Mikrofon Yerleştirme Tavsiyeleri:

-Tüm enstrüman ve sesleri ayrı kaydedin.

-Tutarlı bir ses seviyesinde çalışın

-Mikrofonu yansıma yapan yüzeylerden uzak tutun

-Mikrofonu olabildiğince uzakta tutun ve istenmeyen ses kaynaklarının tersi yönüne çevirin

-Az mikrofon = az teknik sorun

MIDI Controller

Günümüzde MIDI Controller veya klavyenin birçok çeşit ve boyutu vardır. Eğer profesyonel bir klavyeciyseniz, daha özel bir cihaza yatırım yapabilirsiniz. Ama diğer kullanıcılar evde kullanım için daha uygun fiyatlı ürünleri tercih edebilirler.

Bazı Controllerlar üzerinde Padler, dokunmatik şeritler ve Knoblar bulunur. Neye ihtiyacınız olduğuna karar vermeden önce rahatlığı göz önünde bulundurun – Klavyenin tuş hissiyatı nasıl? 88 tuşa ihtiyacım var mı, yoksa 25 tuş yeter mi? Bu gibi sorulara cevap verdikten sonra boyutta, yani masanıza sığıp sığmayacağına karar verin. Çok gelişmiş Controllerları almaktan kaçının. Basit modeller başlangıçta öğrenmeniz ve üzerinde çalışmanız için yeterli olacaktır.

Kulaklık ve Monitör Hoparlör

Stüdyonuzda günlük hayatta kullandığınız hoparlör ve kulaklıkları kullanamazsınız, çünkü stüdyo monitör hoparlörleri ve stüdyo kulaklıkları sesi düz ve olduğu gibi verirken normal hoparlörler ve kulaklıklar sesi renklendirir. Stüdyo hoparlörleri ve kulaklıklarının düz ses tepkisine sahiptir, çünkü  bu cihazlar kullanılarak üretilen müziklerin sesi tüketici tipi cihazlarda kulağa daha güzel gelir.

Stüdyo monitörleriyle ilgili dikkati çekebilecek bir faktör de boyutlarının ne kadar küçük olduğudur. Çoğu ev stüdyosuna ortalama 5 inçlik bir hoparlör yeterli gelecektir. Mixing ve Monitoring uygulamaları için tercih edeceğiniz kulaklıklar olabildikçe düz ve isabetli sese sahip olmalıdır çünkü en son dokunuşları ve en önemli kararları kulaklıklarınızı kullanarak yapacaksınız.

Ev stüdyosu kurmak sizi anında bir mühendise veya prodüktöre dönüştürmese de bu işlemleri öğrenmenizde çok yardımcı olacaktır. En basit ev stüdyosunda bile tecrübe kazanıp ustalaşabilirsiniz. Ev stüdyosunun en önemli avantajını unutmamak gerekir: Yaşadığınız yerde istediğiniz gibi pratik yapıp kendinizi geliştirebilirsiniz!