MIDI Nedir?

MIDI, dijital müzik cihazlarının aynı dili konuşmasını sağlayan bir iletişim protokolüdür. Musical Instrument Digital Interface’in kısaltması olan MIDI, bilgisayarın, müzik aletlerinin ve diğer donanımların iletişim kurmasını sağlayan bir protokoldür. İlk olarak 80’lerin başında artan dijital müzik donanımını standart hale getirmek için geliştirildi. Üreticiler, ürünlerini diğer markaların ürünleriyle uyumlu hale getirmek için basit bir yola ihtiyaç duyuyordu.

Roland markasının kurucusu olan Ikaturo Kakehashi, 1981’de Oberheim Sequential Circuits ve Moog gibi diğer büyük üreticilere standart enstrüman dili fikrini önerdi. Bu projenin bazı büyük hedefleri vardı. Bu büyük hedef, bir müzik performansının tüm özelliklerini dijital olarak iletmenin bir yolunu sağlamaya çalışmaktı. MIDI Standardının mimarları, her türlü karmaşık müzikal davranışı 1980’lerin teknolojisinin çalışabileceği bir şekilde tanımlamak zorundaydı ve bu hiç kolay bir iş değildi. O dönemde yaptıkları seçimlerin, önümüzdeki 40 yıl boyunca elektronik enstrümanların tasarlanma şekli üzerinde büyük sonuçları olacaktı.

1982’de bitirilen ve nihayet açıklanan MIDI standardı, Kakehashi ve Dave Smith daha sonra MIDI’nin geliştirilmesindeki kilit rolleri nedeniyle 2013’te Teknik Grammy Ödüllerini aldılar.

 

MIDI Klavye Nedir?

1980’li yıllarda MIDI klavyenin meydana gelmesinin asıl amaçlarından biri, canlı performans sergileyen sanatçıların performanslarını birden çok Synthesizer yerine tek bir klavye üzerinden sergilemesini sağlamaktı ve bu konsept gerçekten harika bir başarıya ulaştı. Günümüzde sadece canlı performans sergileyen sanatçılar değil, dizüstü bilgisayar kullanan şarkı sözü yazarları, stüdyo kullanıcıları, ses mühendisleri ve bunun gibi birçok sanatçı MIDI klavyeleri kullanmaktadır.

Teknik olarak MIDI klavye, piyano ve Synthesizer tarzı tuşlara ve genellikle çeşitli Knob, tuş, Fader, Pad’lere sahip cihazlardır. Bunların tümü, MIDI verilerinin harici ses modüllerine (Synthesizer’lar), bilgisayar yazılımı üzerindeki sanal Synthesizer’lara veya bir donanım/yazılım Sequencer’ına iletilir. Çoğu MIDI klavyenin kendi kendine ses üretme gibi bir özelliği yoktur, ancak hemen hemen her MIDI klavye, MIDI özellikli diğer cihazların seslerini ve parametrelerini kontrol etmek için kullanılabilir.

Bir MIDI klavye kullanmanın sağladığı avantajların en başında çok yönlü olması ve kolaylıkla taşınabilir olması geliyor. Neredeyse bütün modern müzik donanımı ve yazılımları üzerinde kontrol sağlarken, bazı modeller bilgisayar çantasına koyabileceğiniz kadar ufak olur.

MIDI Klavye Nasıl Seçilir?

MIDI klavye, sahnede ve stüdyoda sanal enstrümanların artan kullanımı nedeniyle çağdaş müzisyenler ve yapımcılar için müzik yapım sürecinin önemli bir parçası haline geldi. Bu makalemizde sizin için en uygun MIDI Controller veya MIDI klavye seçmenize yardım etmeye çalışıp, önemli ipuçları vereceğiz.

Fader’lar, Button’lar ve Knob’lar

MIDI klavyelerde bulunan piyano stili tuşlara ek olarak, birçoğunun üst panellerinde çeşitli Knob’lar, Fader’lar ve tuşlar bulunur. Bunlar MIDI verilerini iletebilir ve yazılımınız veya kontrol cihazınıza bağladığınız herhangi bir modül üzerindeki uygulamalı kontrolünüzü önemli ölçüde arttırabilir.

Örnek olarak: Kontrol cihazınızı bilgisayarınıza bağladınız ve tercih ettiğiniz DAW’ınız en sevdiğiniz yazılım bazlı Synth’in bir örneğiyle çalışıyor. Controller’ınızın Knob’ları, Fader’ları ve modülasyon tekerleği, synth’in Filter Cutoff ve rezonansı, amfi Envelope ve benzeri ayarları üzerinde uygulamalı, gerçek zamanlı bir kontrol sağlar.

Bu bilgisayarda fare kullanımına göre çok daha fazla gerçek analog benzeri bir his sağlar. Bazı Controller’lar artık özel yazılım uygulamalarınıza karşılık gelecek şekilde Knob’ları ve Fader’ları ayarlayan otomatik haritalama teknolojisini içermektedir. 

 

Canlı Performans Sırasında Keyboard Controller Kullanmak

Bu kullanım, MIDI’nin asıl kullanım konseptlerinden bir tanesi olarak düşünülmüştü: Tek klavye üzerinden diğer bütün modülleri kullanmak. Sahnede, kontrol cihazınızın dizüstü bilgisayarınıza veya Synth modülleri ve efekt işlemcileriyle dolu bir Rackmount sisteme bağlayabilir ve basit tuş dokunuşlarını kullanarak cihazları birleştirmek veya ayırmak için ön ayarları kullanabilirsiniz. Bir DJ’seniz, dizüstü bilgisayarınızda çalışan bir Loop Sequencer’ın filtrelerini kontrol etmek için kompakt 25 tuşlu bir MIDI klavyenin tuşlarını kullanabilirsiniz.

Tuş Sayısı

Stüdyonuzda ne kadar yer var? İki elle mi çalacaksınız? Keyboard Split (Range Mapping, klavyeyi kısımlara bölüp bu bölümlerde farklı özellik/sesler kullanma) yapmak istiyor musunuz? Taşınabilirlik ne kadar önemli gibi sorulara vereceğiniz cevaplar, kaç tuşlu bir MIDI klavye alacağınıza karar vermenizi sağlayacak sorular olacaktır. MIDI klavyeler genellikle 25, 49, 61 veya 88 tuşa sahiptir ve uzunlukları 50 cm ile 127 cm arasında olabilir. Nadir de olsa 32, 37, 73 ve 76 tuşlu modelleri de bulunmaktadır.

 

Kompakt Controller’lara Göz Atın                           49-Tuş Controller’lara Göz Atın

61-Tuş Controller’lara Göz Atın                              88-Tuş Controller’lara Göz Atın

 

Klavye Action (Tuş Basım) Türleri

Herhangi bir klavye Controller’ın en önemli özelliklerinden biri, tuşesinin Action şeklidir (tuşun çalmaya tepki verme şekli). Çalan kişi olarak sizin, ister sahnede canlı, ister şarkı yazarken veya kayıt stüdyonuzda olsun, Controller’ı kullanırken kendinizi rahat hissetmeniz gerekir. Sizin için ideal olmayan bir klavyeye sahip olmak, yaratıcılığınız ve üretkenliğiniz üzerinde negatif bir etki oluşturacaktır. MIDI klavyede tercih ettiğiniz Action türü, genellikle alışık olduğunuz şeylere ve ayrıca bir tür Action’ı diğerine göre gerektirebilecek, çaldığınız müzik tarzına göre belirlenir. Üç temel klavye Action türünden birini seçebilirsiniz:

 

Weighted Hammer Action (Ağırlıklı)

Birçok klavyede, geleneksel bir piyano klavyesinin mekanik hareketini kopyalayan 88 notalı klavyeler bulunur. Bunu yapmak zordur çünkü bir Controller’da piyanoda olduğu gibi tel veya çekiç yoktur. Üreticiler, bir piyanonun hareketini taklit etmek için ağırlık ve yay uygulamaları için farklı yöntemler kullanır. Diğerleri, gerçek bir piyano “hissini” daha yakından taklit etmek için bir çekice benzer (Hammer) hareket ekler. Birincil enstrümanınız piyanoysa veya çok sayıda piyano odaklı müzik besteliyorsanız, Weighted Hammer Action (ağırlıklı) klavyenin his gerçekliği sizin için ideal olabilir.

 

Semi-weighted Action (Yarı Ağırlıklı)

Ağırlıklı bir harekete benzer, ancak daha az tuş direnci ve biraz daha yaylı bir serbest bırakma ile yarı ağırlıklı eylemler birçok sanatçı arasında popülerdir. Gerçekçi piyano tepkisine ihtiyacınız yoksa ancak yaylı synth-action olmasını umursamıyorsanız, yarı ağırlıklı bir klavye tercih edebilirsiniz.

 

Synth Action

Synth-action klavye ise daha çok elektronik bir organ gibi bir hissiyata sahiptir. Yaylı tuşlar hafiftir ve çok hızlı hareket ettirilebilir. Ayrıca serbest pozisyonuna da çok hızlı döner. Bu durum hızlı arpejler gibi hızlı notalar çalarken önemli bir avantaj olabilir. Synth-action tuşlar, sistemlerine MIDI özelliği eklemek isteyen gitaristler gibi doğası gereği piyanist olmayan müzisyenler için mükemmeldir. Sırt çantasına sığabilen ultra kompakt bir Controller’a ihtiyacınız varsa, birçok üretici ayrıca Synth-Action mini tuşlu Controller üretmekte.

Aftertouch – İhtiyacım Var Mı?

Aftertouch, performansınıza Expression katmanın kullanışlı ve ergonomik bir yoludur. Aftertouch’a alternatif olarak sol elinizle Pitch tekerinizi de kullanabilirsiniz tabii ki. Genellikle üst seviye Controller’larda bulunan Aftertouch, kullanana kadar ihtiyacınız olduğunu bilmediğiniz özelliklerden birisidir.

Aftertouch; Monophonic (kanal Aftertouch’ı) ve Polyphonic (çok notalı) olarak ikiye ayrılır. Kanal Aftertouch’ı tipik olarak herhangi bir tuş tarafından basılabilen bir “ray” kullanır ve basılan tüm tuşlar için ortalama bir MIDI değeri gönderir. Polyphonic Aftertouch ise, notaya basıldıktan sonra tuş üzerindeki baskıya bağlı olarak her notada bir parametreyi bağımsız olarak değiştirmenize olanak tanır. Tasarımı ve üretimi pahalı olduğundan, çok sayıda MIDI bilgisi oluşturduğundan ve çalan kişinin bundan tam olarak yararlanabilmesi için belirli bir el becerisine sahip olması gerektiğinden Polyphonic Aftertouch nispeten az sayıda klavyede bulunur.

 

Giriş/Çıkış Seçenekleri

Tüm modern MIDI klavyeler MIDI’yi USB üzerinden aktarırken, daha karmaşık kurulumlar için hayatınızı kolaylaştırabilecek iki tür bağlantı ucu daha bulundurur. Controller’ınızda bulunan geleneksel 5-pin MIDI DIN bağlantılarıyla donanım Synth’leri gibi harici MIDI enstrümanlarını bağlayıp ve kontrol edebilirken; CV ve Gate çıkışları eski (MIDI olmayan) Synth donanımlarını çalmanızı ve modüle etmenizi sağlar.

Hemen hemen tüm MIDI klavyelerde bir Sustain (anahtar tipi) pedal Jack’ı bulunur, ancak uygun fiyatlı basit modeller genellikle kontrol pedalı için bir Jack sunmaz. Ekipmanınızda bir Expression pedalı bulunmasıyla performanslarınızı önemli ölçüde iyi ve etkileyici hale getirebilir ve herhangi bir kontrol edilebilir parametreyi ellerinizi klavyeden çekmeden anlık olarak kontrol edebilirsiniz. Üst seviye MIDI klavyelerin tipik olarak pedal Jack’ına bir MIDI CC (Continuous Controller/devamlı Controller) numarası atamanıza izin verdiği yerlerde, çoğu uygun fiyatlı kontrol cihazı Jack’ları CC 7 (Ses) veya CC 11 (Expression) göndermek üzere önceden ayarlanmıştır. Bu nedenle, klavyenizde sabit bir CC ses pedalı girişi varsa ve CC 11 görmeyi bekleyen bir filtreyi taramak istiyorsanız, yazılımınızda bu parametrenin eşleşmesini sıfırlamanız gerekir.

Performans Pad’leri

Bazı kullanıcılar sadece piyano tuşları ile perküsyon performansları gerçekleştirebiliyor. Fakat bazı kullanıcılar bundan nefret ediyor ve hıza duyarlı performans Pad’lerini tercih ediyorlar. Günümüzdeki MIDI klavyelerin çoğu, davul çalmak ve Loop kullanmak için kullanabileceğiniz sekiz veya daha fazla Pad kullanır. Bazı Pad’ler, basma sonrası hissi bile algılar. Bir dizi Pad (knob, fader, button ve LCD ekranla birlikte) klavyenizin üst kısmındaki alanda bulunur ve bu kısım klavyeyi daha büyük (ve daha ağır) bir hale getirir. Bu nedenle metrenizi çıkartmalı ve çalışma alanınızın büyüklüğünü hesaba katmalısınız.

 

Performans Pad’li Kontrol Cihazlarına Göz Atın 

 

Standart Klavyelere Alternatifler

Bazı controllerlar standart “klavye” tanımının ötesine geçer. Buna mükemmel bir örnek olarak “Keytar” olarak adlandırılan, canlı şekilde klavye kullananların klavyelerini gitar gibi kullanmasını sağlayan bir aparata sahip askılı bir cihazdır. 

Hip-hop prodüktörleri ve Remix yapan prodüktörler arasında oldukça popüler olan Pad cihazları, MIDI örneklerinin bir Pad dokunuşuyla çalınmasına izin verir. Davul vuruşlarını programlamak için harika cihazlardır.

“Klavye” konseptini tamamen terk eden bir diğer cihaz, Wind controller adındaki üflemeli çalgıları MIDI ses modüllerine ve yazılımlarına erişim sağlayan cihazlardır.

  

Neye Bakmalıyım…

-Tuş sayısı: 25, 49, 61, 88 tuş arasından hangisi benim kullanım alanıma uygun?

-Klavye Action Türü: Çok önemli bir tercih! Synth, Semi-weighted (yarı ağırlıklı) veya Weighted (ağırlıklı) Action tuş türüne mi sahip olsun?

-Aftertouch: İhtiyacım var mı?

-Fader, Button, Knob: Kaç tane olmalı? Düzeni nasıl olmalı? Otomatik Map’leme olmalı mı?

-Giriş/Çıkış: USB ile bağlanan MIDI, iOS, geleneksel 5-pin MIDI jak, CV/Gate çıkışları

-Performans Pad’leri: Kaç tane olmalı? Hissi nasıl olmalı? Aftertouch algılama özelliği olmalı mı?

Bütün MIDI Controllerlara Göz Atın

Bu yazımızda sizlere MIDI klavyelerin özellikleri ve nasıl seçim yapmanız gerektiği hakkında bilgi vermeye çalıştık. Herhangi başka bir sorunuz, merak ettiğiniz herhangi başka bir şey için ise Müzik Üssü canlı destek üzerinden uzman satış elemanlarımızla iletişime geçebilir, hatta mağazamıza gelerek dilediğiniz ürünü kendiniz deneyimleyip karar verebilirsiniz.