Doğru ses kartını seçmek biraz bunaltıcı görünebilir. Dikkate alınması gereken her türlü farklı giriş ve çıkış konfigürasyonu, bağlantı türü, format ve daha birçok seçenek bulunuyor. Peki, sizin için doğru olan seçeneği nasıl bulacaksınız? Bu rehberde sizin için en doğru ses kartını bulmanıza yardımcı olmaya çalışacağız.

Ses Kartı Nedir?

Ses kartı, mikrofonlarınızı ve diğer ses donanımlarınızı bilgisayarınıza bağlamanızı sağlayan bir cihazdır. Tipik bir ses kartı, analog sinyalleri bilgisayarınızın işleyebileceği dijital ses bilgilerine dönüştürür. Bu dijital sesi bir tür bağlantı aracılığıyla (Thunderbolt, USB, FireWire veya özel bir PCI/PCIe kartı) bilgisayarınıza gönderir. Aynı ses kartı bu işlemi tersten de gerçekleştirebilir. Bilgisayardan gelen dijital ses bilgilerini alır ve bunu stüdyo monitörlerinizin veya kulaklıklarınız aracılığıyla duyabileceğiniz bir analog sinyale dönüştürür. Çoğu ses kartı, Line seviyesi analog giriş ve çıkışa, bir veya daha fazla mikrofon preamfisi ve hatta AES, S/PDIF veya ADAT (Lightpipe) gibi dijital giriş ve çıkışlar içerebilir.

Ses Kartı Neden Gereklidir?

Günümüzde bazı sebeplerden ötürü bilgisayarlardaki entegre ses kartları yerine özel bir ses kartı kullanmak gerekir. Teknik olarak bahsetmek gerekirse, ses kartı bir ses arabirimidir, ancak sınırlı ses kalitesi ve minimum giriş/çıkış sayısıma sahip olmaları sebebiyle bilgisayarlarda bulunan entegre ses kartları geniş bir kullanım alanına sahip değildir. Çoğu ses kartında yalnızca tüketici sınıfı stereo Line seviyesi giriş, kulaklık çıkışı ve muhtemelen ayrıca tüketici sınıfı stereo Line seviyesi bir çıkış bulunur. Elektromanyetik ve radyo paraziti, titreşim ve aşırı gecikme, hem girişte hem de çıkışta sesi bozar ve olumsuz etkiler. Sadece iki kanallı giriş ile eksiksiz bir bateri kitini (vokal gitar ve benzeri enstrüman ve seslerin bulunduğu tam kapsamlı bir müzik grubunu da) dinlemek ve işlemek imkansızdır. Ses kartları, bir çift Hi-Fi hoparlör bağlamak ve sıkıştırılmış ses dosyalarını çalmak için ideal cihazlardır, ancak prodüksiyon kalitesinde sesi kaydetmek ve dinlemek için güvenilir bir ses kartına ihtiyacınız olacaktır.

Doğru Giriş/Çıkış Konfigürasyonunu Seçmek

Bilgisayar bağlantısı istisnası dışında, ses kartınızı seçerken göz önünde bulundurmanız gereken en önemli faktörlerden biri giriş/çıkış konfigürasyonudur. İhtiyacınız olan giriş ve çıkışların sayısı ve türü tamamen şimdi ve gelecekte neyi kaydetmek istediğinize bağlıdır. Ses kartları yelpazesi, 2 kanallı masaüstü ünitelerden yüzlerce kanalı kaydedebilen sistemlere kadar çok sayıda çeşit içermektedir.

Şarkıcı veya söz yazarıysanız, ses kartınızda doğru girişler olduğu sürece yalnızca bir çift girişe ihtiyacınız olabilir. Çoğu ses kartı, iki veya daha fazla mikrofon preamfisi içerir. Bir Condenser mikrofon kullanacaksanız, ses kartınızın preamfilerinin Phantom Power özelliğine sahip olduğundan emin olmalısınız. Gitarınız veya klavyenizi doğrudan ses kartına bağlamak istiyorsanız, satın aldığınız ses kartının enstrüman düzeyinde (Hi-Z olarak da adlandırılır) girişlere sahip olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Line seviyesi girişler ve çıkışlar, harici prosesör, kulaklık amfisi (bağımsız kulaklık miksleri oluşturmak için) ve stüdyo monitörlerini bağlamak için idealdir.

Dijital giriş çıkış seçenekleri, ilk başladığınızda sizin için önemli görünmeyebilir, ancak kayıt işinde ilerledikçe önemi artacaktır. Örneğin, bazı üst düzey 1 veya 2 kanallı mikrofon preamfileri, Line seviyesi girişlerden mahrum bırakmadan ses kartınıza bağlanmanıza olanak tanıyan dijital çıkışlar bulundurur. Ses kartı standart ADAT Lightpipe giriş çıkışa sahipse, sisteminizi ADAT özellikli 8 kanallı mikrofon preamfisi ile kolayca geliştirebilirsiniz. Sekiz ekstra kanal sayesinde kişisel kayıt sisteminizi tam kapsamlı bir grubu dinlemeye uygun bir sisteme dönüştürebilirsiniz.

Bilgisayar Bağlantı Seçenekleri

Kayıt endüstrisinin değişmezlerinden biri, teknolojinin uzun süre hareketsiz kalmamasıdır. Bilgisayar teknolojilerinde, “standart” kavramı, ”modası geçmiş” ile çok yakındır. Her an yeni bir bağlantı şekli çıkabilir ve kullandığınız bağlantı şekli bir anda modası geçmiş bir bağlantı şekline dönüşebilir. Bununla birlikte, birkaç ses kartı bağlantı türü standart olarak kabul edilir: Thunderbolt, USB, FireWire ve PCIe. Çoğu PC ve Mac bilgisayarda USB bağlantı noktaları (USB 2 veya USB 3) bulunurken, FireWire (400 veya 800) çoğunlukla Mac’lerde bulunur. Bu protokollerin her ikisi de, ideal koşullar altında bir kerede 64 parçaya kadar kaydetmek için yeterince hızlı olan aynı hızı (480 Mbps) ortalama olarak alır. Ayrıca, çok daha yavaş ama bir veya iki kanallı kayıtta kullanabilmek için yeterince hızlı olan USB 1.1’i kullanan basit ses kartları da bulunmakta.

Thunderbolt

İnanılmaz yüksek hızı ve düşük gecikme süresi sebebiyle Thunderbolt, ses kartlarını bağlamak için yeni bir standarttır. Thunderbolt 3 (en yeni Mac’lerde bulunur), Thunderbolt 2’den yaklaşık iki kat ve USB 3’ten sekiz kat daha hızlıdır, optik kablo kullanarak 30Gbps’ye kadar hızları ve 100 metreye kadar kablo uzunluklarını destekler. Günümüzde Thunderbolt’u destekleyen birçok üst düzey ses kartı mevcuttur.

Thunderbolt Ses Kartlarını İnceleyin

FireWire

FireWire’ın avantajı, verileri USB’den daha tutarlı bir hızda aktarmasıdır, bu da aynı anda daha fazla kanal kaydederken verilerin USB’ye oranla daha güvenilir olmasını sağlar. FireWire’ın dezavantajları arasında USB’den çok daha az FireWire kullanan ses kartının ve FireWire bağlantı noktasına sahip çok az bilgisayarın bulunmasıdır. Bir PC kullanıcısıysanız, FireWire ses kartını kullanmak için ek bir FireWire dönüştürücü kartı takmanız gerekebilir.

USB

USB (3.0, 2.0 ve 1.1) kullanmanın avantajı, dizüstü bilgisayarınızla mobil kayıt yapmayı planlıyorsanız, USB üzerinden güç alarak (harici güç kaynağı yerine) çalışacak şekilde tasarlanmış birçok ses kartının olmasıdır. Ayrıca, özellikle dizüstü bilgisayarlar için tasarlanmış küçük bir PC Express ve PCMCIA kart tabanlı ses kartı seçenekleri de bulunmaktadır. 

USB Ses Kartlarını İnceleyin

PCIe

PCIe, (doğası gereği) bu bağlantı türüne sahip cihazları dizüstü bilgisayarlarla kullanamayacağınız anlamına gelen dahili kart tabanlı bir arabirimdir. Ses kartınızı bilgisayarınızın ana kartına direkt monte ederek, gecikmeye neden olan ve bant genişliğini sınırlayan bazı veri dönüştürme işlemlerini atlayabilirsiniz. PCIe ses kartlarının çoğu, yüksek kanal sayılarını ve profesyonel stüdyolarda gereken neredeyse sıfır gecikmeyle çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve dolayısıyla FireWire veya USB ses kartlarından daha pahalıdır. Bununla birlikte, giriş seviyesi kullanıcıların bile bu formatta ürünleri kullanmasını sağlayan bazı uygun fiyatlı PCIe ses kartları da mevcuttur.

Teknik Özellikler ve Bunların Nasıl Okunacağı

Ses kartı alacak kişilerin sorduğu sorulardan bir tanesi de “Bit derinliği ve Sampling oranı gibi şeyler gerçekten önemli mi?” sorusudur. Bu birimler, hemen hemen her ses kartında belirtilen ve öne çıkarılan özelliklerden bazılarıdır. Cevabı basit değil ama evet, bu birimler önemlidir. Ses işleme sırasında bit derinliğinin ses sinyali üzerinde büyük bir etkisi vardır. Basit bir matematik ile açıklamak gerekirse, 1-bit = 6dB’dir. Bu, 16 bit sesin (CD standardı) 96dB’de toplam 16-bit x 6dB/bit dinamik aralığa sahip olduğu anlamına gelir. Sorun, dijital gürültü tabanının oldukça yüksek olması ve kalan dinamik menzilin oldukça az olmasıdır. Sonuç olarak, 16-bit’te çalışıyorsanız, sesinizin daha sessiz bölümleri gürültülü olma eğiliminde olacaktır. 144dB dinamik menzile sahip 24-bit ses, profesyonel kullanıcıların sesi sorunsuz bir şekilde işlemek için ihtiyaç duyduğu dinamik menzil değerini sağlar. Bu nedenle 24-bit profesyonel standart olarak kabul edilir ve tavsiye edilir.

Sampling oranı, bit derinliğine oranla çok daha özneldir. Her örnek (Sample), yakalanan sesin dijital bir anlık görüntüsüdür. CD Standardı 44.1kHz, her saniye gelen sesin 44.100 dijital resmini çeker. Dijitalden analoğa dönüştürme, bir frekans oluşturmak için dalga formunun yalnızca iki örneğine (üst ve alt) ihtiyaç duyar, bu nedenle 44.1kHz örnekleme hızı teorik olarak 22.05kHz kadar yüksek frekansları yeniden üretebilir. İnsan işitmesinin en üst aralığı (genç kadınlarda) 20kHz’dir, bu nedenle teknik olarak 44.1kHz, duyabileceğiniz her sesi yakalamak ve yeniden üretmek için fazlasıyla yeterlidir. Ancak tümü teknik olan ve daha yüksek örnek oranlarının değerli bilgileri yakaladığını öne süren veya göstermeyen ek hususlar vardır. Çoğu ses uzmanının 48kHz, 88.2kHz, 96kHz ve hatta 176.4kHz veya 192kHz’de çalışmayı seçmesinin nedeni budur. 

Sonuç olarak hepsi göreceli. Demonuzu CD’de yayınlamayı veya MP3’leri çevrimiçi olarak yayınlamayı planlıyorsanız, muhtemelen 16-bit/44.1kHz’de miks yapmak veya kayıt almak sizin için yeterli olacaktır. Caz müziği yüksek çözünürlüklü bir formatta yayınlamayı planlıyorsanız, 24-bit/96kHz’den daha düşük kalitede çalışmamanızı öneririz. 192kHz gibi daha yüksek Samplinh oranları da ses tasarımı için son derece kullanışlıdır. Unutmayın, daha yüksek Sampling oranları ve Bit derinlikleri daha fazla disk alanı kaplar ve parça sayınızı sınırlar, bu nedenle ekipmanınızın sınırları dahilinde çalışmanız gerekir.

Sampling hızı ve bir derinliği hakkında hatırlanması gereken en önemli şey, kullandığınız dijital dönüştürücülerin kalitesinden daha az önemli olmalarıdır.

Ek Hususlar

Bazı ses kartları daha fazla arayüz, entegre yazılım kontrolü ve miks için DSP içerir. Bu özellik inanılmaz derecede kullanışlıdır. Yazılım miks’i, kulaklık mikslerini ayarlamaktan ve kulaklık mikslerine Reverb veya Delay eklemekten, stüdyodaki sanatçılarla Talkback üzerinden iletişim sağlamaya kadar her şeyi yapmanızı sağlar. Dahası, yerleşik DSP üzerindeki yazılım kontrolü tüm bunları gecikme olmadan, CPU (bilgisayardaki işlemci) gücünü tüketmeden veya DAW yazılımınızı herhangi bir şekilde etkilemeden yapar.

Ses Kartlarını İnceleyin